Trzy tysiące polskich franciszkanów świętuje od wczoraj (30 września) jubileusz 800-lecia zakonu założonego przez św. Franciszka z Asyżu. Ogólnopolskie obchody zakończą się w liturgiczne wspomnienie Biedaczyny z Asyżu, 4 października, uroczystą Eucharystią w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach.
W Polsce jubileusz obchodzi dziesięć rodzimych prowincji franciszkańskich, należących do trzech gałęzi Zakonu: Braci Mniejszych (OFM), Braci Mniejszych Konwentualnych (OFMConv.) i Braci Mniejszych Kapucynów (OFMCap.). Miejscem centralnych obchodów jest Kraków, w którym swoje siedziby mają cztery prowincje franciszkańskie. Mieści się tam także najstarszy w Polsce klasztor franciszkański, istniejący od 1236 r.
Protoreguła
Dokładnie 25 lat wcześniej, w 1209 roku papież Innocenty III zatwierdził ustnie Regułę, czyli zebrany w kilka punktów sposób życia, który osobiście przedstawił mu św. Franciszek z Asyżu. To wydarzenie przyjmuje się za oficjalny początek zakonu i charyzmatu franciszkańskiego.
„Od tamtego wydarzenia minęło osiemset lat i owa gromadka braci stała się wielką rodziną, która rozrosła się na cały świat. Z małego strumyka, wytryskującego u stóp góry Subasio, powstała wielka rzeka, która odegrała ogromną role w rozpowszechnianiu Ewangelii na całym świecie. A wszystko zaczęło się od nawrócenia Franciszka, który, za przykładem Jezusa, "ogołocił samego siebie" i, poślubiając Panią Biedę, stał się świadkiem i zwiastunem Ojca, który jest w niebie” – mówił w czerwcu do franciszkanów z okazji ich jubileuszu Benedykt XVI.
Papież zwrócił też uwagę na „autentycznie eklezjalnego ducha” św. Franciszka, który przed 800 laty zabiegał o papieską aprobatę, choć w tamtej epoce nie było to typowe. Powstawały liczne grupy i ruchy religijne, niektóre z nich w opozycji do Kościoła jako instytucji. Niewykluczone, że postawa polemiczna wobec hierarchii przysporzyłaby Franciszkowi niejednego zwolennika, ale on postanowił uzyskać aprobatę Biskupa Rzymu. „Również papież w istocie nie musiał zaaprobować propozycji sposobu życia, przedstawionej przez Franciszka. Ale Biskup Rzymu potrafił dostrzec w tym wszystkim inicjatywę Ducha Świętego. Przyjął, pobłogosławił i wsparł rodzącą się wspólnotę «Braci Mniejszych» – przypomniał Benedykt XVI.
Pierwsi towarzysze św. Franciszka
Jednym z pierwszych naśladowców i braci Franciszka Bernardone był Bernard z Quintavalle. Ten zamożny człowiek usłyszawszy o Franciszku, postanowił poznać go osobiście. Zaprosił go do swego domu. Wiódł z nim długie rozmowy, w milczeniu przyglądał się jego modlitwom. Z biegiem czasu zrozumiał, że chciałby pójść tą samą drogą. W ten sposób został pierwszym franciszkaninem. Niebawem u boku Franciszka pojawili się następni bracia: Piotr z Katanii, który był doktorem prawa uniwersytetu w Bolonii, ksiądz Sylwester grzeszący wcześniej chciwością, sławny rycerz Anioł Tancredi i inni. Pierwszym domem wspólnoty był należący do benedyktynów maleńki kościółek poświęcony Matce Bożej Królowej Aniołów zwany Porcjunkulą, jeden z tych, które Franciszek odbudował własnymi rękami.
Początkowo Franciszek nie chciał tworzyć reguły dla swojej wspólnoty. Uważał, że najwspanialszą regułą jest Słowo Chrystusa zawarte w Ewangelii. Wzrost wspólnoty oraz obowiązujące w Kościele i społeczeństwie zasady sprawiły, że w końcu zwrócił się do Ojca Świętego o aprobatę. Spisał więc zasady, którymi bracia mieli się kierować w swym życiu, i wyruszył do Rzymu.
Z właściwą sobie spontanicznością w krótkich słowach przedstawił Innocentemu III swoją prośbę. Jednak papież ujrzawszy nędzne łachmany Biedaczyny, uznał że ma do czynienia z pomyleńcem i polecił służbie usunąć go z pałacu.
Tej nocy papież miał dziwny sen: ujrzał, jak potężna świątynia na Lateranie chwieje się niebezpiecznie, a podtrzymuje ją tylko jeden człowiek. Twarz owego człowieka wydawała mu się dziwnie znajoma... Gdy Franciszek po raz kolejny zjawił się przed Głową Kościoła, by jeszcze raz pokornie przedstawić swoją prośbę, uzyskał ustne zatwierdzenie prostej reguły i zgodę na działanie zgromadzenia.
Kiedy wspólnota braci mniejszych rozrosła się do kilku tysięcy członków, Bóg objawił Franciszkowi, że reguła powinna zostać na nowo zatwierdzona przez Stolicę Apostolską. Przed przystąpieniem do pracy Święty odbył 40-dniowy post, a potem udał się do pustelni i tam napisał regułę, która w każdym szczególe była zgodna z Ewangelią.
Legenda głosi, że gotowy tekst powierzył jednemu z braci, ale ten zgubił dokument. Św. Franciszek jeszcze raz rozpoczął post i modlitwy i z Bożą pomocą odtworzył treść reguły z pamięci. Reguła ta została oficjalnie zatwierdzona przez papieża Honoriusza III i nazywa się ją "Drugą Regułą" lub "Regułą zatwierdzoną".
We franciszkańskim stylu
Franciszkańska reguła kładzie akcent na pokorę, ubóstwo i miłość do Chrystusa Ukrzyżowanego, które są najważniejszymi rysami stylu życia franciszkanów. –
Tego wymagał od swoich współbraci św. Franciszek, to jest aktualne również dziś, tego oczekuje się od ludzi Kościoła – opowiada o. Jan Szewek OFM Conv.
Według Benedykta XVI, „Biedaczyna z Asyżu stał się żywym aniołem, potrafiącym przyciągać do Chrystusa ludzi każdej epoki - a zwłaszcza młodych, którzy wolą radykalizm od półśrodków”.
Odnowa w Kościele
Franciszkanie świętujący jubileusz przypominają, że 800 lat temu św. Franciszek został powołany do odbudowy Kościoła. –
Kościół ciągle potrzebuje renowacji – mówi o. Szewek. –
Dla nas jubileusz 800-lecia jest okazją do refleksji nad własnym życiem, ale także jego odnowy i odpowiedzenia na wyzwania dzisiejszych czasów. To szansa i zadanie dla nas – dodaje zakonnik.
Benedykt XVI życzył franciszkanom, aby zachowali stałą gotowość do wewnętrznej odnowy w duchu Ewangelii. –
Tak jak Franciszek zawsze zaczynajcie od siebie. To przede wszystkim my sami jesteśmy domem, który Bóg chce odbudować – wskazywał papież.
Bracia mniejsi
Obecnie do trzech zakonów franciszkańskich: braci mniejszych (obserwantów), konwentualnych i kapucynów należy w skali świata ponad 30 tys. mężczyzn, żyjących według reguły św. Franciszka. Ponieważ była ona dość ogólna w treści i pozwalała na wielorakie interpretacje, doszło do podziału w zakonie i tworzenia grup autonomicznych. W rezultacie, w ciągu ośmiu wieków powstały trzy niezależne gałęzie. Każdy z tych trzech zakonów posiada własną organizację i strukturę prawną, na czele każdego stoi generał, czyli najwyższy przełożony. Wszyscy uważają św. Franciszka za swojego założyciela i posługują się tą samą regułą z 1223 roku.
Na całym świecie działa obecnie 109 franciszkańskich prowincji oraz 14 zależnych i 8 autonomicznych kustodii, np. Kustodia Ziemi Świętej. Franciszkanami jest 7 kardynałów oraz 100 biskupów i arcybiskupów.
W Polsce 3 tysiące zakonników należy do 10 franciszkańskich prowincji. 5 prowincji tworzą bracia mniejsi w brązowych habitach. W Polsce przez wieki gałąź ta nazywana była bernardynami od patrona pierwszego kościoła w Krakowie. Obecnie nazwą to posługują się tylko franciszkanie należący do prowincji "Niepokalanego poczęcia NMP". Są również noszący czarne habity franciszkanie konwentualni (3 prownicje) oraz kapucyni odróżniający się od franciszkanów "brązowych" charakterystycznym, wydłużonym kapturem (dwie prowincje).
Franciszkanie prowadzą parafie, opiekują się sanktuariami i kalwariami, prowadzą szkoły, posiadają własne wydawnictwa, liczne periodyki m.in. „Rycerza Niepokalanej”, „Głos Ojca Pio” „Posłańca św. Antoniego z Padwy”, prowadzą ośrodki charytatywne, kuchnie dla ubogich, ośrodek apostolstwa trzeźwości. Angażują się w działalność misyjną, założyli Szkołę Spowiedników. –
Jesteśmy otwarci na ludzi – podkreśla o. Szewek.
Źródło: KAI, „Nasz Arka”
