Słowo kapłana
 
Szaty liturgiczne


W liturgii Wielkiego Czwartku śpiewa Kościół: Congregavit nos in unum Christi amor, czyli: Zgromadziła nas w jedno Miłość Chrystusa. Kościół pragnie, by Jego dzieci zebrane na uroczystościach liturgicznych przenikało jedno uczucie i jeden duch nadawał ton ich modlitwom. Przez wieki wypracowano wiele aspektów owej jedności - wystarczy wspomnieć jeszcze obowiązujący do niedawna jeden język liturgiczny, czy też jeden śpiew „własny" Kościoła, jakim jest chorał gregoriański. Znaczącą rolę w utrzymaniu tej jedności uczuć i myśli spełnia kolor szat liturgicznych kapłana.

W naszej kulturze określone barwy wzbudzają odpowiadające im określone odczucia, skojarzenia... Jest rzeczą naturalną i oczywistą dla wszystkich, że kolor sukni panny młodej będzie raczej biały, podczas gdy ta sama panna młoda, udając się na pogrzeb znajomej osoby, przywdzieje strój bardziej na tę okazję odpowiedni, a więc czarny lub w ciemnych barwach.

Kościół także używa szat liturgicznych różnego koloru, bo one wyrażają charakter tajemnic liturgicznych, które aktualnie przeżywamy, zależnie od tego, czy będą to uczucia radości, smutku, nadziei czy żałoby. W ten sposób przez wieki przyjął Kościół następujące kolory dla wyrażenia uczuć, które w danym okresie liturgicznym przeżywają Jego dzieci:

1. kolor biały - oznacza radość, chwałę, niewinność. Stąd jest on używany w święta Pańskie, święta poświęcone Najświętszej Maryi Pannie oraz w dni poświęcone świętym, ale nie męczennikom. Kapy koloru białego używa się także podczas tzw. nabożeństw paraliturgicznych, czyli niebędących liturgicznymi w ścisłym tego słowa znaczeniu, czyli np. nabożeństwo majowe, różaniec czy Gorzkie Żale.

 

2. kolor czerwony - symbolizuje miłość oraz przelaną krew. Dlatego używa się go w dni poświęcone Duchowi Świętemu, czyli w Dniu Zesłania Ducha Świętego oraz podczas mszy wotywnych o Duchu Świętym, a także we wspomnienia i święta męczenników. Obecnie koloru czerwonego używa się także w Wielki Piątek Męki Pańskiej.

 

 3. kolor fioletowy - oznacza pokutę, oczekiwanie. Dlatego używa go Kościół w okresie Adwentu i Wielkiego Postu. Także podczas sprawowania sakramentu pokuty używa kapłan stuły koloru fioletowego. Ostatnio również rozpowszechnił się zwyczaj używania tego koloru w liturgii pogrzebowej.

 

4. kolor zielony - wyraża nadzieję. Używa się go podczas mszy okresu zwykłego, czyli po uroczystości Chrztu Pańskiego oraz po zakończeniu Okresu Wielkanocnego. Kolor ten występuje przez większą część niedziel w trakcie roku (praktycznie od wiosny aż do późnej jesieni).

 

5. kolor różowy - jest przewidziany dwa razy w ciągu roku kościelnego, zawsze po ukończeniu połowy okresu umartwienia, czyli Adwentu i Wielkiego Postu. Tak więc, można tego koloru używać w III Niedzielę Adwentu i w IV Niedzielę Postu.

 

6. kolor czarny - ostatnio będący w „niełasce", ale przecież nigdy nie zakazany, używany dotąd w niektórych parafiach. Oznacza żałobę i smutek. Dawniej powszechny i jedyny podczas liturgii pogrzebowej. Do czasów tzw. reformy liturgicznej był to również kolor obrzędów Wielkiego Piątku.

Wypada jeszcze wspomnieć, że obecne przepisy liturgiczne przewidują używanie szat liturgicznych w kolorze złotym. Zastępuje on kolor biały i może być używany we wszystkich mszach, kiedy normalnie używa się koloru białego. Ma podkreślać wspaniałość i podnios­łość przeżywanej uro­czys­­tości.
Widzimy zatem, że nie jest bez znaczenia, w jaki ornat czy kapę jest ubrany kapłan w danym dniu. Przez odpowiednie dobranie koloru szat, Matka- Kościół chce nam pomóc wczuć się bardziej w tajemnicę święta czy niedzieli. Bóg nas stworzył jako istoty, które reagują nie tylko duchem, ale i ciałem, jego zmysłami. Przez zmysł wzroku rozróżniamy kolory, poddajemy się ich oddziaływaniu na nas i przez to wielbimy Boga w wielości Jego Tajemnic. Dlatego starajmy się jak najpilniej obserwować obrzędy liturgiczne i przeżywać je, a zwłaszcza Najświętszą Ofiarę Mszy Świętej, z całym zaangażowaniem umysłu i serca.

Ks. Adam Martyna