Coraz powszechniejszy staje się widok młodych ludzi (i nie tylko) wpatrzonych w ekran telefonu komórkowego. O problemie uzależnienia od smartfonów i innych gadżetów elektronicznych pisze psycholog, Bogna Białecka.

Raport Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (NASK) pod nazwą Nastolatki 3.0 opublikowany w grudniu 2016 roku pokazuje alarmujące dane. Aż 30 procent polskich nastolatków jest połączone z internetem przez cały czas.

Jest to możliwe dzięki smartfonom, które z kolei stanowią preferowany przez młodzież sposób kontaktu z innymi ludźmi oraz korzystania z „sieci”. Zaledwie 4,5 procenta polskiej młodzieży nie korzysta ze smartfonu w celu dostępu do internetu, z kolei 31,3 proc. używa internetu przez smartfon co najmniej przez 5 godzin dziennie.

Nowe zaburzenie

Uzależnienie od gadżetów elektronicznych staje się smutną rzeczywistością. Mówi się wręcz o nowym zaburzeniu – FOMO (ang. Fear of Missing Out), które jest definiowane jako obawa przed tym, że nie jest się na bieżąco z informacjami (w mediach, mediach społecznościowych itp.). Objawia się to na przykład niepokojem, napięciem przeżywanym w sytuacji braku dostępu do internetu, telefonu.

„Common sense media” – portal doradzający rodzicom w sprawach związanych z mediami i internetem przeprowadził szczegółowe badanie na temat uzależnienia od telefonów komórkowych. Oto najistotniejsze wyniki badań:

• połowa nastolatków ocenia, że jest uzależniona od telefonu i innych urządzeń mobilnych, problem dotyczy też jednej czwartej rodziców;

• 75 proc. rodziców i 41 proc. nastolatków przynajmniej raz w tygodniu próbując porozmawiać z drugą stroną (rodzic z dzieckiem i vice versa), odczuwa, że nie został naprawdę wysłuchany, ponieważ druga osoba jest skupiona na urządzeniu mobilnym;

• 72 proc. nastolatków i 48 proc. rodziców czuje przymus natychmiastowej odpowiedzi na powiadomienia przychodzące za pomocą telefonu (sms, powiadomienia z Facebooka itp.)

Nieustanne rozproszenie

Korzystanie z telefonów komórkowych, poza FOMO, powoduje narastające problemy z relacjami w świecie rzeczywistym. Coraz więcej osób, choć płynnie komunikuje się za pośrednictwem klawiatury, nie potrafi poprowadzić spójnej rozmowy w świecie rzeczywistym. Taka osoba, której telefon nadaje powiadomienia, za każdym razem gdy przyjdzie sms, ­e-mail albo ktoś wypowie się w jakiejś dyskusji obserwowanej na Facebooku czy innym medium społecznościowym, żyje w nieustannym rozproszeniu. Zwróćmy uwagę, że nie dotyczy to tylko młodzieży, lecz także rodziców!

Telefony zaburzają życie w różny sposób. Czasem to coś niewielkiego – gdy np. ktoś przerywa rozmowę z przyjacielem, by wysłać na Instagram zdjęcie ilustrujące, jak wspaniale spędza czas z przyjacielem. Czasem – poważnego, gdy np. dziecko nie jest w stanie porozmawiać z rodzicem, ponieważ co chwilę odpisuje komuś na „komórce”. Co gorsza, FOMO jest wzmacniane. Koledzy, znajomi wyrażają pretensje z powodu braku natychmiastowej reakcji na ich wpisy (można przez to być nawet usuniętym spośród znajomych na Facebooku, co jest najpopularniejszym wyrazem ostracyzmu w świecie nastolatków), a rodzice przerywają rodzinny obiad, by odpowiedzieć na sms.

Podstawowym zarzutem dzieci wobec rodziców jest to, że nie rozumieją ich wirtualnego świata. Brak natychmiastowej odpowiedzi jest postrzegany jako lekceważenie. To z kolei potęguje niepokój. Okazuje się jednak, że nie dotyczy to całej młodzieży. Osoba o wyższym poczuciu własnej wartości łatwiej potrafi zachować się asertywnie, czyli tłumaczyć, że sprawdza maile i powiadomienia zaledwie raz czy dwa razy dziennie i nie jest dostępna „w sieci” przez cały czas.

Uwaga na nudę!

Warto zwrócić uwagę na to, że młodzież sięga po telefony, a przez nie po internet, filmiki czy gry – przede wszystkim z nudów. Osoby mające ciekawe hobby, przyjaciół, z którymi spotykają się w świecie rzeczywistym itp. rzadziej korzystają z gadżetów elektronicznych.

Wszystko to oznacza potrzebę wskazywania młodzieży atrakcyjnych alternatyw w świecie rzeczywistym, tak by świat wirtualny stał się tylko uzupełnieniem życia, nie życiem zastępczym.