1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W całej Polsce planowane są marsze, spotkania wspomnieniowe, projekcje filmów. Obchody Dnia Pamięci organizuje między innymi Instytut Pamięci Narodowej. Duże zainteresowanie uczczeniem pamięci Żołnierzy Wyklętych wykazuje młodzież.
Żołnierze Wyklęci to walczący z reżimem stalinowskim byli członkowie rozwiązanej 19 stycznia 1945 roku Armii Krajowej. Zdecydowali się oni pozostać w podziemiu i kontynuować walkę w ramach takich organizacji jak Delegatury Sił Zbrojnych, Ruchu Oporu Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, Konspiracyjnego Wojska Polskiego, Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Warta" i innych. Prowadzili walkę partyzancką, pozostając w podziemiu. Propaganda komunistyczna przedstawiała ich bardzo negatywnie, jako przestępców i bandytów. Ich jedyną winą był brak zgody na Polskę jako kraj zależny od sowieckiej dominacji. Nie zgodzili się pójść na żaden kompromis z władzą komunistyczną. Za walkę o niepodległość w latach 1944- 63 byli bezwzględnie prześladowani przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa.
Temat walki Żołnierzy Wyklętych z ZSRR był mało popularny także w niepodległej Polsce po 1989 roku. Przez lata III Rzeczpospolitej rzadko poruszano temat bohaterskich czynów podziemia niepodległościowego. Dopiero w 2001 roku Sejm podjął uchwałę, w której "uznał zasługi organizacji i grup niepodległościowych, które po zakończeniu II wojny światowej zdecydowały się na podjęcie nierównej walki o suwerenność i niepodległość Polski", oddając w ten sposób hołd poległym i pomordowanym oraz wszystkim więzionym i prześladowanym członkom organizacji Wolność i Niezawisłość. Był to pierwszy tak poważny hołd oddany Żołnierzom Wyklętym przez władze III Rzeczpospolitej.
W 2009 roku organizacje kombatanckie, skupione wokół Porozumienia Organizacji Kombatanckich i Niepodległościowych wsparte przez władze samorządowe, zwróciły się do Sejmu o ustalenie dnia 1 marca Dniem Żołnierzy Antykomunistycznego Podziemia. Wsparcie dla tego pomysłu deklarowały Kluby Parlamentarne Prawa i Sprawiedliwości oraz Platformy Obywatelskiej. Inicjatywę ustawodawczą w sprawie ustanowienia dnia 1 marca świętem państwowym podjął w 2010 roku prezydent Lech Kaczyński. Projekt wsparł jego następca Bronisław Komorowski. Przy wsparciu Fundacji "Polska się upomni" oraz zaangażowaniu historyka Jana Żaryna ustawa stanowiąca dzień 1 marca świętem państwowym została przyjęta przez parlament i wpisana do Dziennika Ustaw w dniu 15 lutego 2011 roku.
Szeroko zakrojoną działalność edukacyjną w zakresie restaurowania pamięci o Żołnierzach Wyklętych prowadzi Instytut Pamięci Narodowej, dzięki któremu ukazała się duża liczba publikacji historycznych opisujących dzieje niepodległościowego podziemia. Ważną rolę w przywracaniu pamięci o bohaterach tamtych lat odegrał śp. Janusz Kurtyka - tragicznie zmarły w katastrofie smoleńskiej prezes IPN.
W tym roku szeroki program edukacyjny na Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych zaplanował właśnie Instytut Pamięci Narodowej we współpracy z TVP Historia. Akcja nosi tytuł: "Przywróćmy ich pamięci". Jest ona skierowana w dużej mierze do młodzieży ponadgimnazjalnej. Głównym elementem programu ma być wspólne obejrzenie emitowanego o godzinie 12 w TVP Historia filmu "Tajny współpracownik" w reżyserii Krzysztofa Langa. Film opowiada o współpracowniku UB, który przenika w struktury podziemia niepodległościowego i denuncjuje, walczących z komunistycznym najeźdźcą, żołnierzy. Szkoły otrzymały broszurę z propozycją scenariusza spotkania oraz wprowadzeniem historycznym autorstwa dr. Tomasza Łabuszewskiego i Kazimierza Krajewskiego a także plakat akcji.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych odbędą się również w Centrum Edukacyjnym IPN w Warszawie, gdzie oprócz projekcji filmu Langego, zaplanowany jest koncert Przemysława Gintrowskiego, projekcje filmów o podziemiu niepodległościowym i wystawa poświęcona Żołnierzom Wyklętym. IPN organizuje również obchody w wielu innych miastach w Polsce. Żołnierze Wyklęci zostaną uczczeni między innymi w Krakowie, Lublinie, Wrocławiu i Katowicach.
W Krakowie odbędzie się koncert "W hołdzie Żołnierzom Wyklętym", przez kilka dni będą organizowane akcje edukacyjne dla młodzieży, projekcje filmów i promocje książek. We Wrocławiu zostaną złożone kwiaty pod pomnikiem rotmistrza Witolda Pileckiego, zamordowanego w 1948 roku. Odbędzie się tam także spotkanie z laureatami konkursu historycznego "Żołnierze Wyklęci. Bohaterowie naszej wolności". Z kolei w Lublinie zostanie poświęcony obelisk upamiętniający Żołnierzy Wyklętych, będą także złożone kwiaty pod pomnikiem Pamięci Żołnierzy AK - WiN ze zgrupowania mjr. Hieronima Dekutowskiego "Zapory". Odbędą się tam także projekcje filmów, i spotkania wspomnieniowe. W Poznaniu zaplanowany jest wykład podczas którego uczniowie będą mogli poznać historię Żołnierzy Wyklętych, jak również propagandę komunistyczną za pomocą której oczerniano podziemie niepodległościowe. Natomiast konferencja historyczna, przegląd filmów dokumentalnych oraz wieczór muzyczno- poetycko- filmowy - to plan obchodów Dnia Pamięci w Katowicach.
Dużym zainteresowaniem Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych cieszy się wśród młodzieży. Na portalach społecznościowych młodzi ludzie planują na 1 marca marsze pamięci w różnych miastach w Polsce. Takie marsze mają odbyć między innymi w Poznaniu, Warszawie, Białymstoku i Słupsku. - Zmienia się podejście młodych do historii. Chcą wiedzieć więcej, pielęgnować pamięć tych, którzy przelewali krew za ojczyznę. Praktycznie codziennie mam spotkania z młodzieżą w szkołach, klubach, często sami spontanicznie je organizują - mówi dla "Rzeczpospolitej" płk Jan Podhorski, były żołnierz AK i wieloletni więzień stalinowskich Wronek.
Ustalona Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych data 1 marca nie jest przypadkowa. Upamiętnia ona stracenie z rąk funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa kierownictwa IV Komendy Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Do dramatycznego wydarzenia doszło w 1951 roku, kiedy to zamordowani zostali ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, por. Józef Rzepka, kpt. Franciszek Błażej, por. Józef Batory, Karol Chmiel i mjr Mieczysław Kawalec.
ged
