Oto ilustracja przedstawiająca włoskie miasteczko Genazzano. Na szczycie wzgórza widać dzwonnicę i kościół. Wokół kościoła gęsto stojące domy, wiszące niejako na zboczach niewielkiej góry. Uwagę przykuwa niezwykła malowniczość miasteczka, które dawniej było ufortyfikowaną twierdzą rodziny książęcej Colona. W czasach wojen feudalnych zmagało się z różnymi trudnościami. Kilka razy było oblegane, dlatego mieszkańcy szukali sposobu, aby zgromadzić się możliwie blisko siebie. Dla skuteczniejszej obrony budowano domy w jak najbliższej odległości. Również ulice zostały tak zaplanowane, aby były wąskie i kręte. Stąd malowniczość urbanistyczna Genazzano powstałego w sposób organiczny, dostosowany do wymagań swojej epoki.

Dokonajmy interesującego porównania między tym średniowiecznym miastem a pewnymi aspektami nowoczesnego miasta. Pozwoli nam to lepiej zrozumieć logikę procesu rewolucyjnego trwającego od wieków, jakiemu poddawana jest urbanistyka. Na pierwszy rzut oka sceptyk oglądający Genazzano mógłby zarzucić: Tu jest źle wykorzystana przestrzeń. Miasto nie powinno być zlokalizowane w takim miejscu. Domy prawie nachodzą jeden na drugi i to nie sprzyja mieszkańcom. Ulice są kręte i wobec tego brzydkie. Nie widać tu całościowego planowania. Ale jeśli się zbuduje miasto podzielone jak szachownica na kwadraty z dużymi, otwartymi przestrzeniami, z wielkimi alejami, ruchliwe – w rezultacie byłoby to miasto o wiele piękniejsze.

Tylko że dzięki takim rozwiązaniom otrzymalibyśmy pospolitość, którą wszyscy znamy z nowoczesnych miast. Wystarczy wyobrazić sobie szerokie aleje nowoczesnych metropolii i porównać je z tym starym miasteczkiem. Genazzano jest urokliwe i malownicze, przyciąga swoją oryginalnością zapraszając do odwiedzin. Przeciwnie zaś – geometryczne kształty brył wielkich, nowoczesnych metropolii z ich wielkimi alejami i autostradami, które są monotonne, nudne i męczące. Komu chce się je zwiedzać?

Opracowanie Leonard Przybysz,
na podstawie tekstu Plinio Corręa de Oliveiry A cidade de Genazzano