Miejsca sakralne
 
Święta Weronika z Przegini Narodowej
Adam Kowalik

W podkrakowskiej Przegini Narodowej, pod szczytową ścianą prywatnego domu znajduje się niezwykła kapliczka. Na kamiennym postumencie stoi posąg św. Weroniki trzymającej w obu dłoniach chustę z obliczem Pana Jezusa cierpiącego. Przedstawiona w formie płaskorzeźby twarz Zbawiciela oddaje ból i zmęczenie spowodowane biczowaniem, lżeniem oraz przemierzonym odcinkiem Via Crucis.

 

Postać św. Weroniki rzadko występuje jako temat główny kapliczek stawianych przy domach i drogach. Częściej jej wyobrażenie, w formie płaskorzeźby, towarzyszy przedstawieniom cierpiącego Zbawiciela, jak to ma miejsce choćby w przypadku kapliczki Pana Jezusa (Nazareńskiego) spętanego sznurem, stojącej przy wjeździe do sąsiadującej z Przeginią miejscowości Czernichów. Czasem w tym kontekście możemy napotkać wyobrażenie samej chusty z odbitym Bożym Obliczem. Dodajmy, że kult Najświętszego Oblicza Pana Jezusa znany jest w Kościele świętym co najmniej od średniowiecza. Sam Pan Jezus polecił go św. Gertrudzie, jako miły Mu sposób zadośćuczynienia za grzechy. W XIX wieku nabożeństwo do Oblicza Zbawiciela propagował Sługa Boży Leon Dupont, a w Polsce bł. o. Honorat Koźmiński.


Rzeźby czy też płaskorzeźby przedstawiające św. Weronikę, pojawiały się na urządzanych w Polsce od XVII wieku kalwariach, przenoszących na nasz grunt realia Jerozolimy, w celu ułatwienia pobożnym wiernym rozważania Męki Pana Jezusa. Do najstarszych w Polsce należy kalwaria na górze Żar w Małopolsce, wokół której z czasem wyrosło miasteczko Kalwaria Zebrzydowska. I tu dotykamy historii św. Weroniki z Przegini Narodowej, bowiem pierwotnie tamtejsza statua stała na Dróżkach Pana Jezusa tego sanktuarium, ufundowanego przez Mikołaja Zebrzydowskiego, a rozbudowanego przez jego syna Jana.

 

I rzeczywiście, jak zaświadczają potomkowie fundatorów, ich dziad, ­Stanisław Piątkowski, dowiedziawszy się w 1913 roku, że w Kalwarii Zebrzydowskiej ojcowie bernardyni wymieniają kilka rzeźb, udał się do klasztoru z prośbą o przekazanie mu jednej z nich. Otrzymawszy wykonaną z piaskowca figurę św. Weroniki, umieścił ją na furmance i przywiózł do rodzinnej wsi. Ustawił ją przy wiejskiej drodze pośród pól. W 1930 roku stanął za nią dom córki fundatorów.


Figura szybko wrosła w pejzaż wsi. Przez lata wokół niej gromadzili się sąsiedzi, by odśpiewać majówki. Nikt nie jest w stanie rozeznać, ile łask otrzymali miejscowi ludzie za pośrednictwem świętej Weroniki. W rodzinie fundatorów wspomina się, że wymieniona w napisie na cokole Anna Piątkowska, żona Stanisława, modliła się gorąco o dziecko. Pan Bóg wysłuchał jej próśb. W 1914 roku wydała na świat syna, Józefa. Gdy chłopiec dorósł, odkrył w sobie powołanie i został zakonnikiem, salwatorianinem (Zob. „Orka” nr 1/2000).


O cenny zabytek sztuki sakralnej troszczą się kolejne pokolenia potomków Anny i Stanisława Piątkowskich, finansując lub współfinansując niezbędne remonty. Ostatni, bardzo gruntowny, przeprowadzono w latach 2006–2008.


Jak już wiemy, figura św. Weroniki przez prawie trzy wieki stanowiła integralną część Dróżek Pana Jezusa w sanktuarium kalwaryjskim. Można się domyślać, że przyczyną jej wymiany na nową był nieco archaiczny styl wykonania, nieodpowiadający gustom ludzi żyjących na początku XX wieku. Na miejscu starej umieszczono zupełnie nową statuę świętej, sporządzoną w 1910 roku przez bocheńskiego rzeźbiarza i właściciela zakładu kamieniarskiego, Wojciecha Samka. Już po I wojnie światowej, w 1926 roku, dokonano kolejnej restauracji kalwaryjskiej kapliczki, polegającej na wymianie kamiennego, arkadowego baldachimu. W tej formie obiekt dotrwał do czasów współczesnych.