Sierpień to miesiąc, w którym wielu naszych rodaków wyrusza na pątniczy szlak prowadzący do sanktuariów maryjnych – na Jasnej Górze, w Kalwarii Zebrzydowskiej, Licheniu, Gietrzwałdzie, Świętej Lipce, Bardzie Śląskim… Niektórzy wybierają się jeszcze dalej – do Rzymu albo do miejsc objawień Matki Bożej: Fatimy, Lourdes, La Salette.
Ta chwalebna forma pobożności, jaką jest pielgrzymka, sięga swymi korzeniami czasów starożytnych. Bogobojni żydzi przynajmniej raz w roku udawali się do Jerozolimy, by w tamtejszej świątyni modlić się i złożyć Bogu ofiarę. Sam nasz Zbawiciel stosował się do tego zwyczaju. W Ewangelii możemy przeczytać o Jego wędrówkach do Świętego Miasta, najpierw z rodzicami, a potem w towarzystwie uczniów.
Szczególną popularnością cieszyło się pielgrzymowanie w epoce Średniowiecza. Cenili i propagowali je ówcześni duszpasterze. Pobożne wędrówki do miejsc kultu rozbudzały bowiem w pątnikach ducha pobożności. Trudy i wyrzeczenia z nimi związane stanowiły godną zalecenia formę pokuty. Wśród ówczesnych pielgrzymów byli przedstawiciele wszystkich stanów, od papieży i cesarzy, przez kardynałów, książąt, szlachtę, po mieszczan i chłopów.
Niezwykle popularnym celem pielgrzymek była (i jest) Ziemia Święta. Wzmocniło to wśród Europejczyków kult Męki Pańskiej. W różnych miejscach, na wzór jerozolimskiego oryginału, wznoszono Groby Pańskie. Często nabożne nawiedzenie takiego miejsca pozwalało pątnikowi uzyskać podobne odpusty i przywileje duchowe, jak w przypadku wizyty w Jerozolimie. Również w Polsce istniało kilka takich sanktuariów. Do najsłynniejszego, w Miechowie, także dziś przybywają wierni nawet spoza granic naszego kraju.
Owocem pielgrzymek do Palestyny są także kalwarie odwzorowujące drogę Pana Jezusa na Golgotę. W Polsce najsławniejsze powstały w Kalwarii Zebrzydowskiej, Pacławskiej, Wejherowie, Górze Kalwarii i Piekarach Śląskich.
W drodze do sanktuarium
Ze słowem „pielgrzymka” kojarzy się termin „sanktuarium”, tam bowiem zmierzają pątnicy. Prawo kanoniczne z 1983 roku definiuje sanktuarium jako kościół lub inne miejsce sakralne, do których za zgodą Ordynariusza miejsca, z tytułu pobożności religijnej, pielgrzymują liczni wierni dla szczególnej przyczyny pobożności. Innymi słowy jest to miejsce uświęcone wyjątkową obecnością Boga, który w sposób szczególny udziela Swych łask wiernym, którzy przybyli tam, aby spełniać określone akty religijne.
Kościół święty uczy, że pośredniczką wszelkich łask jest Maryja. Zatem zrozumiały jest fakt, iż najwięcej sanktuariów poświęconych jest Matce Bożej.
Długa tradycja
Tradycja pielgrzymowania jest w polskiej kulturze religijnej mocno zakorzeniona. Jej początki sięgają XII i XIII wieku. Na przestrzeni stuleci, mimo wielu utrudnień czy zakazów, zwłaszcza w okresie rozbiorów czy w komunistycznej Polsce Ludowej, praktyka pieszych pielgrzymek nie wygasła.
Polacy doskonale wiedzą, że Maryja jest przewodniczką pewną do Nieba. Dlatego niezrażeni trudnościami, pielgrzymują dziesiątki, setki kilometrów – w upale, w deszczu, nieraz w chłodzie, by w końcu stanąć przed Jej cudownym wizerunkiem, ofiarować swoje cierpienia i trudy, prosić o łaski i błogosławieństwa…
Oprócz miejsc kultu poświęconych Najświętszej Maryi Pannie, pielgrzymi licznie nawiedzają też sanktuaria: na Świętym Krzyżu czy Bożego Miłosierdzia w krakowskich Łagiewnikach. Wielu wiernych pielgrzymuje także do miejsc poświęconych świętym, np. Janowi z Dukli, Andrzejowi Boboli, Janowi Pawłowi II czy bł. Karolinie Kózce.
Pątnicy wyruszają w grupach zorganizowanych albo indywidualnie. Pieszo albo różnymi środkami lokomocji. Rozmaite są motywy, jakimi się kierują. Ze względu na intencje mówimy o pielgrzymkach: dziękczynnych, pokutnych, błagalnych a także wotywnych (jako wypełnienie złożonych ślubów czy przyrzeczeń).
Pani porywająca serca
Dziwny to naród, nie można go przekonywać najpewniejszymi dowodami – trzeba go porwać – pisał o Polakach nuncjusz apostolski w XVIII wieku. A któż go od stuleci porywa do Chrystusa, jeśli nie Maryja, która, zgodnie ze słowami św. Bonawentury, jest Panią porywającą serca?
Z kolei ks. kard. Stefan Wyszyński mówił o Polakach jako narodzie pielgrzymów, który można poznać, gdy się patrzy, jak się modli przed Maryją.
Zaiste, dopóki będziemy narodem pielgrzymów, wiernym tej Pani porywającej serca, tak długo możemy uważać się za dziedziców tysiącletnich dziejów naszej katolickiej Ojczyzny. Pamiętajmy przy tym o słowach prymasa Polski ks. kard. Augusta Hlonda wypowiedzianych na łożu śmierci: Zwycięstwo, gdy przyjdzie, będzie to zwycięstwo Najświętszej Maryi Panny. Pod Jej opieką pracujcie.
Pani Wniebowzięta, Matko Pielgrzymów, przyczyń się za nami!
