Sakrament pokuty to jeden z najważniejszych darów Pana Jezusa dla ludzi. Grzech ciężki zamyka człowieka na działanie łaski Bożej, która jest przecież każdemu do zbawienia koniecznie potrzebna. Śmierć w takim stanie naraża grzesznika na potępienie wieczne. Nawrócenie i uzyskanie odpuszczenia grzechów ratuje nas z opresji i przywraca bliskie relacje z Bogiem.

Już w Starym Testamencie Bóg dawał Żydom możliwość uzyskania przebaczenia win, czemu służyło składanie ofiar przebłagalnych. Męka i śmierć Pana Jezusa na Krzyżu to ofiara, którą za grzechy całej ludzkości złożył Bóg‑Człowiek. Odkupiwszy nas za cenę Swojej krwi, przekazał Kościołowi prawo odpuszczania grzechów.

Którym odpuścicie grzechy…

Pamiętamy tę scenę po Zmartwychwstaniu, gdy Apostołowie siedzieli zalęknieni w Wieczerniku, bojąc się prześladowań żydowskich, a Pan nieoczekiwanie stanął pośród nich i rzekł: Pokój wam! Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam. Po tych słowach tchnął na nich i powiedział im: Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20:21–23).

Pierwsi chrześcijanie starali się żyć po Bożemu. Dla nich Chrzest stanowił potwierdzenie wyboru życia z Chrystusem. Nie wyobrażali sobie, że ktoś może nazywać siebie chrześcijaninem, a jednocześnie obrażać Boga, przekraczając Jego Przykazania.

Z tego powodu Apostołowie i ich uczniowie surowo traktowali chrześcijan, którzy popełnili grzech ciężki. Najczęściej na długie lata (czasem nawet prawie na całe życie) odsuwali ich od Komunii św. Podczas Mszy pokutnicy musieli opuszczać zgromadzenie przed rozpoczęciem Eucharystii. W V i VI wieku nosili stroje wyróżniające ich spośród innych wiernych. Tego typu pokutę publiczną nakładał biskup na osoby, które dopuściły się grzechów głównych, takich jak: wyrzeczenie się wiary, morderstwo czy cudzołóstwo. Przez pewien czas obowiązywała zasada, że ich odpuszczenie możliwe jest tylko raz w życiu.

Niestety, lęk przed upadkiem powodował, że wielu nawróconych przez całe lata wstrzymywało się z przyjęciem Chrztu św. Nierzadko decydowali się na ten krok dopiero na łożu śmierci. Tak było np. w przypadku cesarza Konstantyna Wielkiego. Naturalnie było to niezdrowe podejście do sprawy.

U krat konfesjonału…

Z czasem Kościół zaczął z większą wyrozumiałością traktować grzeszników. Łagodniejszą formę sakramentu pojednania propagowali zasłużeni dla ewangelizacji Europy mnisi iro­szkoccy. Wprowadzili oni zapożyczoną z życia zakonnego praktykę wyznawania grzechów przed kapłanem, który wyznaczał penitentowi pokutę. Najczęściej były to: modlitwa, jałmużna, różne formy postów… O ile początkowo należało ją odprawić przed rozgrzeszeniem, to z czasem przesunięto ekspiację na czas po spowiedzi.

Sakrament pokuty stracił więc charakter publiczny, stając się sprawą prywatną. W sposób szczególny podkreśla to obowiązek zachowania tajemnicy spowiedzi obowiązujący kapłana pod karą ekskomuniki.

Z czasem Kościół, dostrzegając pozytywne owoce częstszej, regularnej spowiedzi, nałożył na wiernych obowiązek przystępowania do tego sakramentu przynajmniej raz w roku. Uczynili to ojcowie Soboru Laterańskiego IV w 1215 roku.

Przy tej okazji nie sposób nie wspomnieć o przedmiocie nierozerwalnie kojarzącym się ze spowiedzią, czyli o konfesjonale. Mebel ten rozpowszechnił się w Kościele po soborze trydenckim. Pomógł stworzyć wewnątrz świątyni intymną przestrzeń, sprzyjającą rozmowie penitenta z kapłanem.

Spowiedź uszna stała się ulubionym celem ataków wrogów Kościoła. Wyśmiewali ją komuniści, jako przejaw manipulacji „kleru” ciemnym ludem, nie oszczędzają jej i współcześni lewicowcy (nawet ci, którzy regularnie wywnętrzają się na kozetce u psychologa).

Spowiedź powszechna nie wystarczy…

Niestety, także niektórzy katolicy tłumaczą swoją, czasem nawet wieloletnią nieobecność u krat konfesjonału, niechęcią do wyjawiania grzechów obcemu człowiekowi, niekoniecznie odznaczającemu się nadzwyczajną świętością życia czy wybitnym umysłem. Tymczasem św. Faustyna Kowalska, która w sposób cudowny dostąpiła zaszczytu spowiedzi u samego Pana Jezusa, wyraźnie zaznaczyła w „Dzienniczku”, że Zbawiciel tak samo spowiada, jak zwykli spowiednicy. (Dz 817)

Na koniec należy podkreślić, że błędnym jest pokutujące tu i ówdzie przekonanie, że spowiedź uszną może zastąpić tzw. spowiedź powszechna na początku Mszy św. Jest ona w stanie zatrzeć tylko grzechy lekkie, o ile jest połączona z osobistym żalem za grzechy. By uzyskać przebaczenie grzechów ciężkich, musimy udać się do krat konfesjonału.