Katolickie prawdy wiary (…) są członkami jednej rodziny i wzajemnie się wyjaśniają, potwierdzają i obrazują. Innymi słowy jedna daje argumenty za drugą, a wszystkie – za każdą: jeśli coś jest udowodnione, staje się możliwe, a jeśli to i to jest możliwe, ale każde z innych powodów, to prawdopodobieństwo obu się zwiększa. Wcielenie jest przesłanką doktryny o wstawiennictwie i archetypem nauki zarówno o sakramentach, jak i o zasługach świętych. Z doktryny o wstawiennictwie wynika zadośćuczynienie, Msza święta, zasługi męczenników i świętych, ich wstawiennictwo i cultus. Z Sakramentalnego Pierwowzoru wychodzą wszystkie sakramenty, jedność Kościoła i Stolica Święta jako jej zasada i centrum, autorytet soborów, świętość rytów, cześć oddawana świętym miejscom, sanktuariom, obrazom, naczyniom, sprzętom i szatom. Z sakramentów chrzest rozwija się z jednej strony w bierzmowanie, z drugiej w sakrament pokuty, doktrynę o czyśćcu i odpustach. Eucharystia w doktrynę o realnej obecności, adorację Hostii, zmartwychwstanie ciała i moc, jaką mają relikwie. I dalej – nauka o sakramentach prowadzi do nauki o usprawiedliwieniu, zaś nauka o usprawiedliwieniu do tej o grzechu pierworodnym, zaś grzech pierworodny do nauki o wartości celibatu. Te powiązania nie są prostymi zależnościami jednego od drugiego, lecz poprzez wielość odniesień wszystkie są związane ze sobą i pochodzą od siebie – każda od wszystkich i wszystkie od każdej. Częścią jednej prawdy jest zarówno Msza i Prawdziwa Obecność, jak i kult świętych i ich relikwii, ich moc wstawiennicza, a także stan czyśćca. I znowu – Msza i stan dusz czyśćcowych są powiązane. Celibat jest cechą charakterystyczną życia zakonnego i kapłaństwa.
Trzeba albo przyjąć całość, albo całość odrzucić – wszelkie redukowanie osłabia, a amputacja okalecza. Oszustwem jest próba przyjęcia wszystkiego oprócz jednej prawdy, bo ta jest tak samo częścią całości jak pozostałe. Z drugiej strony godną jest rzeczą prawdziwe przyjęcie jakiejś części, bo zanim się zorientujesz, może cię to doprowadzić, poprzez uświadomienie logicznej konieczności, do przyjęcia całości.
John Henry Newman, O wyższości katolicyzmu, Wydawnictwo „Duc In Altum”, Warszawa 2006, s. 109–111.
