Prawda o istnieniu Czyśćca jest chyba jedną z najczęściej dzisiaj pomijanych prawd naszej świętej wiary katolickiej. Brak modlitewnej troski o skrócenie mąk czyśćcowych naszych bliskich i dalszych zmarłych jest przejawem ignorowania tej rzeczywistości, która dla wielu stanie się faktem po śmierci. Czym są męki czyśćcowe, w czym podobne są do mąk piekielnych, a w czym od nich odmienne? Jaka jest postawa dusz w czyśćcu cierpiących? O tym pisze św. Katarzyna z Genui.

O cierpieniach dusz czyśćcowych.
Odłączenie od Boga jest ich największą udręką.

Wszakże z drugiej strony dusze czyśćcowe doznają cierpień tak srogich, że język ludzki tego wypowiedzieć nie zdoła ani umysł człowieczy najmniejszego pojęcia o tym mieć nie może bez szczególnej łaski Bożej. (...)

Źródłem wszelkiego cierpienia jest grzech pierworodny lub grzech uczynkowy. Bóg duszę stworzył czystą, prostą, wolną od wszelkiej zmazy grzechu, obdarzoną pewnym naturalnym, błogosławionym pociągiem ku Niemu. Grzech pierworodny zaciera w niej to błogosławione pragnienie Boga, a gdy do niego dołącza się grzech uczynkowy, dusza bardziej jeszcze od Stwórcy się oddala. Im bardziej zaś dusza odsuwa się od Pana, tym więcej zło nią owłada, bo jej związki z Panem się rozluźniły.

Wszelkie istniejące dobro jest udziałem w Bogu; On zaś postępuje ze stworzeniami bezrozumnymi wedle Swojego upodobania i rozrządzenia i działa w stosunku do nich wedle ich potrzeby. Duszy zaś rozumnej w miarę jej oczyszczania z plam grzechu Stwórca udziela Siebie. Gdy więc znajdzie się dusza, która się zbliża do pierwotnej czystości i prostoty, w jakiej była stworzona, wzmaga się w niej ów pęd błogosławiony i wzrasta bezustannie żarliwy ogień miłości, który ją pociąga do ostatecznego Celu, tak że wszelkie przeszkody zdają jej się być nie do zniesienia, a im jaśniej je widzi w sobie, tym większe cierpienie sprawia jej rozłąka.

Czym się różnią męki piekielne od czyśćcowych

Dusze czyśćcowe wolne są od winy grzechu; jedyną zatem przegrodę między nimi a Bogiem stanowi kara, która opóźnia ich połączenie ze Stwórcą, tak że ich pożądanie nie może być zaspokojone.

Gdy więc dusza poznaje niezbicie, jakiej wagi jest wszelka, choćby najmniejsza przeszkoda, która zmusza sprawiedliwość Bożą do trzymania jej w oddaleniu od Siebie, wówczas zapala się w niej ogień tak silny, że przypomina ogień piekielny; różnicę stanowi brak winy, którą jest właśnie przewrotna wola potępieńców, ku którym Bóg nie zwraca się ze Swą dobrocią, przeto utwierdzeni są na zawsze w rozpaczy i złej woli zbuntowanej przeciw woli Bożej.

Stąd jasne się staje, że owa wola zbuntowana przeciwko Bogu stanowi istotę winy, a ponieważ bunt ów trwa wiecznie, przeto wiecznie trwa wina. 

Ponieważ potępieńcy opuścili to życie w akcie złej woli, grzech ich nie został im odpuszczony i odpuszczony być nie może, po przejściu bowiem z życia doczesnego do wiecznego wola ich nie ulega zmianie; po śmierci dusza jest utwierdzona w złym albo dobrym, które obrała świadomie i dobrowolnie, wedle tego, co jest napisane: Gdzie cię znajdę - to znaczy, czy w godzinę śmierci wola będzie zwrócona do grzechu, czy też przejęta żalem za winy - tam cię osądzę.

A od tego sądu nie może być odwołania, po śmierci bowiem nie ma już wolności wyboru i wola ustalona jest w tym punkcie, w jakim śmierć ją zastała.

Śmierć zastała wolę potępieńców zwróconą ku grzechowi, winę więc noszą w sobie, a co zatem idzie i karę - co prawda, nie tak wielką, na jaką zasłużyli, wszakże trwającą bez końca.

W duszach zaś czyśćcowych pozostała jedynie kara, gdyż wina ich została zmazana w chwili śmierci, która je zastała pogrążone w skrusze i żalu z powodu obrazy Bożej; ich kara jest więc określona co do czasu i zmniejsza się stopniowo, w miarę zbliżania się do swego kresu, jak to było wyżej powiedziane.

O nędzo, przewyższająca wszystkie nędze, tym większa, że jej nie dostrzega ludzka ślepota...*

* Św. Katarzyna z Genui, Traktat o Czyśćcu, Warszawa 2003, s. 12-18.