W Polsce narodziny Pana Jezusa świętujemy nie tylko 25 grudnia oraz w wieczór ten dzień poprzedzający (Wigilię), ale także 26 grudnia. Według kalendarza liturgicznego, w drugim dniu Bożego Narodzenia Kościół wspomina św. Szczepana, a obchody ku czci tego diakona i pierwszego męczennika mają rangę święta.

Pamięć o męczeństwie św. Szczepana była w Kościele szczególnie żywa, ponieważ jej opis znajduje się w jednej z kanonicznych ksiąg Pisma Świętego Nowego Testamentu – Dziejach Apostolskich.

Dzięki informacjom zapisanym przez św. Łukasza wiemy, że Szczepan został wybrany przez Apostołów do grona siedmiu diakonów, którym w gminie jerozolimskiej powierzono opiekę nad ubogimi (posługa stołu). Greckie imię męczennika (Stephanos) świadczy, że należał on do społeczności Żydów-hellenistów, wychowanych w diasporze pod wpływem kultury greckiej. Posiadał szczególny dar słowa i działał cuda i znaki wielkie wśród ludu (Dz 6,8). Jego sukcesy duszpasterskie rozwścieczyły Żydów. Pochwycony i postawiony przed Sanhedrynem, wygłosił wspaniałą mowę apologetyczną. Zginął ukamienowany.

Pośród dramatycznych wydarzeń, jakie zaszły w Palestynie w pierwszych wiekach chrześcijańskiej ery, zanikła pamięć o miejscu pochowania męczennika. Jego grób odkryto dopiero w 415 roku we wsi Këfar-Gamla koło Jerozolimy. Na pamiątkę tego wydarzenia przez wieki co roku w dniu 3 sierpnia Kościół obchodził święto znalezienia relikwii świętego Szczepana. Zniósł je dopiero papież Jan XXIII motu proprio z 25 lipca 1960 roku.

Wielkim nabożeństwem do św. Szczepana odznaczała się cesarzowa bizantyjska Eudoksja. Z jej inicjatywy relikwie pierwszego męczennika trafiły w 439 roku do Konstantynopola. Także na terenie Europy Zachodniej chętnie czczono diakona, czego dowodem jest cały szereg świątyń noszących wezwanie św. Szczepana (m.in. katedra w Wiedniu).

Od wieków liturgicznym obchodom ku czci św. Szczepana towarzyszą obyczaje ludowe. Od średniowiecza na Msze św. w dniu 26 grudnia wierni przynoszą do kościołów owies. Podczas gdy kapłan przemierza świątynię, skrapiając ziarno święconą wodą, wierni obsypują go ziarnami zboża. Obyczaj ten nawiązuje do kamienowania męczennika.

W tymże dniu na ulice miast i wsi po raz pierwszy wychodzą kolędnicy, zaczynając sezon kolędowy.