Kontynuując serię artykułów o szkaplerzach, dziś prezentujemy Szkaplerz ku czci Niepokalanego Poczęcia NMP, od koloru tkaniny zwany niebieskim. Po raz pierwszy pojawił się on w Hiszpanii. Nosiły go siostry z Zakonu Franciszkanek od Niepokalanego Poczęcia NMP, zwane popularnie koncepcjonistkami.

Zgodnie z regułą zatwierdzoną przez papieża Juliusza II w 1511 roku, zakładały go pod biały habit. Z czasem tę pobożną praktykę zaczęli przejmować świeccy. Na prośbę koncepcjonistek Stolica Apostolska obdarzyła sakramentalium wieloma przywilejami.

Przesłanie Jezusa i Maryi

Rozpropagowanie znanego dotąd głównie w Hiszpanii szkaplerza to skutek bezpośredniej ingerencji Matki Najświętszej. W uroczystość Ofiarowania Pańskiego, 2 lutego 1617 roku, Bogarodzica z Dzieciątkiem Jezus na rękach ukazała się Służebnicy Bożej Urszuli Benincasie, założycielce Zgromadzenia Oblatek Niepokalanego Poczęcia NMP. Królowa Nieba miała na sobie charakterystyczny strój: białą suknię oraz niebieski płaszcz. Otaczał ją szereg dziewic ubranych w ten sam sposób.

– Przestań płakać, Urszulo, i zamień swe westchnienia na radość serdeczną; słuchaj uważnie, co ci powie Jezus, którego trzymam na Swym łonie – rzekła Maryja.

Z kolei Pan Jezus oznajmił pobożnej siostrze, że założy klasztor, w którym zakonnice żyć będą w odosobnieniu, ubrane w habity wzorowane na stroju Jego Matki. Obiecał, że wspólnotę obdarzy szczególnymi łaskami.

Siostra Benincasa poprosiła Zbawiciela, aby obiecane dobra duchowe stały się także udziałem świeckich, którzy zachowując czystość, nosić będą na sobie niebieski szkaplerz oraz czcić tajemnicę Niepokalanego Poczęcia NMP.

Pan Jezus wyraził zgodę, w odpowiedzi ukazując zakonnicy wizję mnóstwa aniołów rozdających ludziom płaty niebieskiego sukna.

Rozwój kultu szkaplerza

Wkrótce po objawieniu Urszula sporządziła pierwsze szkaplerze. O ich pobłogosławienie poprosiła kapłana. Następnie rozdała je wiernym. Z czasem popularność sakramentalium rosła.

Jeszcze w tym samym roku przy zgromadzeniu oblatek powstała zapowiedziana przez Maryję wspólnota mniszek prowadzących życie kontemplacyjne.

W 1633 roku, zgodnie z sugestią wyrażoną przed śmiercią przez Służebnicę Bożą Urszulę Benincasę, Zgromadzenie Oblatek Niepokalanego Poczęcia NMP (wraz ze wspólnotą mniszek) zostało uznane przez ojców teatynów za żeńską gałąź ich zakonu. Od tej pory także teatyni zajęli się propagowaniem szkaplerza Niepokalanego Poczęcia NMP, przy czym jako zakon klerycki mieli ku temu o wiele więcej okazji niż zamknięte w klasztorze zakonnice. Na skutek ich zabiegów kolejne odpusty i przywileje dla noszących szkaplerz nadali papieże: Klemens X (1671) oraz Klemens XI (1710).

W Polsce

Szkaplerz Niepokalanego Poczęcia NMP trafił także do Polski. Przyjął go, a także propagował, gorliwy czciciel Niepokalanej – św. Stanisław Papczyński. Członkowie założonego przez niego Zgromadzenia Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny mieli wynikający z reguły obowiązek noszenia go pod habitem. Począwszy od XVIII wieku, marianie uzyskiwali od teatynów czasowe upoważnienia do błogosławienia i nakładania niebieskich szkaplerzy. Wreszcie, w 1992 roku otrzymali wieczyste pełnomocnictwo w tym względzie.

Szata Maryi

Szkaplerz Niepokalanego Poczęcia NMP składa się ze złączonych sznurkiem lub tasiemką dwóch płatków niebieskiego materiału. Na jednym znajduje się wizerunek Matki Najświętszej, ubranej tak, jak ukazała się Urszuli Benincasie. Otacza Ją napis: Niepokalane Poczęcie Maryi Dziewicy niech nam będzie zbawieniem i obroną. Drugi płatek zawiera monogram Królowej Aniołów ze słowami modlitwy: Nienaganna Matko i Nienaruszona Dziewico, wstawiaj się za nami do Pana. (Obydwa napisy nie są niezbędne).

Niebieski szkaplerz cieszył się w przeszłości szczególnie licznymi przywilejami. Obecnie odpust zupełny można uzyskać w dniu otrzymania szkaplerza oraz: w święto Niepokalanego Poczęcia NMP (8 grudnia), Ofiarowania Pańskiego (2 lutego), Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia), Narodzenia Pańskiego (25 grudnia), w niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego, święto Wniebowstąpienia Pańskiego, w dniu św. Kajetana (założyciel teatynów – 7 sierpnia) oraz w momencie śmierci. Za pobożne noszenie szkaplerza i ucałowanie go można zyskać odpusty cząstkowe.

Bractwami szkaplerznymi opiekują się ojcowie teatyni, a w Polsce marianie. Należy jednak zaznaczyć, że przynależność do nich nie jest niezbędna, by móc nosić szkaplerz i zyskiwać odpusty.

Adam Kowalik