Cudowny obraz Matki Bożej z Koźla jest najstarszym wizerunkiem Maryjnym w diecezji opolskiej. Został stworzony w Czechach, najprawdopodobniej w Ołomuńcu, w latach 1420–1430, powszechną w średniowieczu techniką temperową na desce lipowej. Nie wiadomo, kto go namalował oraz jak i dlaczego znalazł się on pod koniec XV wieku w kościele pw. św. Zygmunta (obecnie także św. Jadwigi Śląskiej) w Kędzierzynie-Koźlu.

Jedna z legend głosi, że dowódca twierdzy Koźle napadł na przewożącego obraz gospodarza i chciał odkupić malowidło, które bardzo mu się spodobało. Gospodarz miał jednak zlecenie, aby zawieźć obraz do konkretnej świątyni i nie chciał sprzedać wizerunku Maryi z Dzieciątkiem Jezus. Jednak następnego ranka okazało się, że w nocy zdarzył się cud i są… dwa obrazy! Wtedy gospodarz już nie oponował: jeden wizerunek zabrał ze sobą, a drugi zostawił w twierdzy.

Wkrótce obraz przekazano do najstarszej części kozielskiej świątyni: kaplicy Najświętszej Maryi Panny. Wtedy też utworzono Bractwo Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, którego zadaniem było uczestnictwo w nabożeństwach Maryjnych i szerzenie kultu Matki Bożej. Już w połowie XV wieku sporządzono kilka kopii obrazu, które znalazły się m.in. w kościołach w Bytomiu, Kłobucku i Piekarach Śląskich.

Dokumenty kościelne z początku XVIII stulecia zaświadczają, że nieznana osoba ufundowała wysadzane prawie stu drogocennymi kamieniami srebrne korony i szaty, którymi przyozdobiono postacie Matki Najświętszej i Dzieciątka Jezus.

Od 1996 roku przed cudownym obrazem odbywają się regularne (obecnie w każdą środę) nabożeństwa ku czci Najświętszej Maryi Panny, a ówczesny proboszcz parafii ks. dr Alfons Schubert ułożył specjalną modlitwę do Matki Bożej z Koźla.

W 2003 roku, podczas pielgrzymki parafian do Watykanu, kopia obrazu została przekazana papieżowi Janowi Pawłowi II. Warto też wspomnieć, że w 2020 roku Poczta Polska wydała okolicznościową kartkę z wizerunkiem Matki Bożej z Koźla w nakładzie 8000 sztuk.