Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego to najważniejsze i najstarsze święto kościelne. Zamyka Triduum Paschalne.

W tym szczególnym okresie roku liturgicznego Kościół posługuje się żydowską rachubą czasu, według której dzień trwa od zachodu słońca jednego dnia do kolejnego zachodu słońca. Zatem kojarzące się z Wielką Sobotą obrzędy Wigilii Paschalnej: poświęcenie ognia i paschału, uroczysta procesja z paschałem do prezbiterium świątyni, odczytanie czterech lekcji (przed reformą 1955 roku było ich dwanaście), odmówienie litanii do wszystkich świętych, poświęcenie wody chrzcielnej, odnowienie obietnic chrzcielnych, związane są już z obchodami Niedzieli. Ostatni z wymienionych elementów liturgii to pozostałość starożytnej praktyki udzielania sakramentu Chrztu Świętego katechumenom, co w pierwszych wiekach istnienia Kościoła czyniono wyłącznie w tym dniu.

Wigilię paschalną kończy Najświętsza Ofiara. Pierwotnie Mszę Świętą Zmartwychwstania Pańskiego odprawiano po zmroku (z soboty na niedzielę), tak by jej zakończenie nastąpiło między północą a świtem, czyli w czasie, gdy Pan Jezus powstał z martwych. Wówczas była to jedyna Eucharystia sprawowana w Niedzielę. Dopiero w V wieku pojawiły się dodatkowe Msze, co podkreślało świąteczny charakter dnia.

Obrzędem, który w Polsce najczęściej kojarzy się z Niedzielą Wielkanocną, jest procesja rezurekcyjna. Może się ona odbywać zaraz po liturgii Wigilii Paschalnej, względnie już rano, przed poranną Mszą Świętą. Na czele procesji niesiony jest przyozdobiony czerwoną stułą krzyż oraz figura Zmartwychwstałego Zbawiciela. Kapłan trzyma w ręku monstrancję. Po jedno- lub trzykrotnym okrążeniu kościoła intonuje on hymn Ciebie Boga wysławiamy. Na koniec błogosławi wiernych Najświętszym Sakramentem. Przy ołtarzu – aż do uroczystości Zesłania Ducha Świętego włącznie – pozostaje krzyż i figura Chrystusa Zmartwychwstałego.

Co najmniej od X wieku w kościołach odprawiane są świąteczne nieszpory, podczas których uczestnicy udają się procesyjnie do chrzcielnicy, aby podziękować Panu Bogu za łaskę chrztu.

Z porankiem wielkanocnym łączy się już czysto świecka tradycja uroczystych śniadań w gronie rodziny, w trakcie których spożywa się pokarmy poświęcone dzień wcześniej przez kapłana.

Kościół świętuje Wielkanoc przez wszystkie dni tzw. Oktawy.

AK