Początki historii tego Wizerunku giną w odmętach ludowych opowieści z polsko-ruskiego pogranicza etnicznego, tygla kultur, narodów i obrządków, jakim była do niedawna południowo-wschodnia Polska.

Najbardziej rozpowszechniona wersja mówi o powstaniu ikony Matki Bożej Leskiej w sposób nadprzyrodzony. Miała być ona znaleziona przez ruskiego chłopa na pniu ściętego dębu na leskim cmentarzu. O prawdziwości tego podania świadczy fakt, że miejscowy ksiądz greckokatolicki kazał pień wykopać jako cudowny i w 1517 roku wmurował go w ołtarz cerkwi cmentarnej w Lesku.

Ikona znajdowała się w lewej części ikonostasu, a gdy pierwsza cerkiew z nieznanych przyczyn uległa zniszczeniu, Matkę Bożą Leską przeniesiono do tzw. cerkwi zamiejskiej, położnej w Posadzie Leskiej nad brzegami Sanu, poza zwartymi zabudowaniami miasta, która istniała do czasów powojennych.

W 1946 roku rząd „Polski Ludowej” podpisał z władzami Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej tzw. umowę o wymianie ludności z terenów przygranicznych. Na jej mocy Polacy z Kresów Wschodnich byli wysiedlani na Ziemie Odzyskane, dokąd zabierali ze sobą wyposażenie kościołów i święte obrazy, natomiast ludność ruska z terenów południowo-wschodniej Polski miała być przerzucona na sowiecką Ukrainę. Rusini z Leska i okolic zostali przesiedleni w rejon Stryja, małego miasteczka na południe od Lwowa. Zabrali ze sobą ikonę Matki Bożej Leskiej i umieścili ją w bocznym ołtarzu cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Bogarodzicy w Stryju. Tam znajduje się ona do dnia dzisiejszego. Możliwe, że to jedyny taki przypadek świętego obrazu, który w latach powojennych został przewieziony z Polski do Związku Sowieckiego, a nie na odwrót.

Opuszczona cerkiew w Lesku została rozebrana na polecenie władz komunistycznych w 1962 roku. Osobnym torem przez cały ten czas toczyły się dzieje rzymskokatolickiego kościoła Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Lesku z XVI wieku, jednej z nielicznych murowanych świątyń na ziemi leskiej. Do niedawna w jego ołtarzu głównym znajdowała się lokalna kopia Matki Bożej Różańcowej. Dopiero w 2017 roku parafia greckokatolicka ze Stryja podarowała leszczanom wierną kopię ikony Matki Bożej Leskiej, którą z nabożną czcią przewieziono z Ukrainy i umieszczono w ołtarzu kościoła w Lesku.

MW