Jednym z najstarszych świąt, które Kościół obchodzi co roku, jest pamiątka zstąpienia Ducha Świętego na zgromadzonych w Wieczerniku apostołów oraz towarzyszącą im Matkę Bożą. Stało się to w dniu żydowskiego Święta Zbiorów, gdy członkowie narodu wybranego składali Bogu w ofierze pierwociny plonów. Inna nazwa święta – Pięćdziesiątnica, podkreślała fakt, iż obchodzono je w 50. dniu po święcie Paschy.

W pierwszych wiekach istnienia Kościoła, centralnym wydarzeniem roku liturgicznego było święto Paschy (chrześcijanie przejęli żydowską nazwę). Obejmowało cały okres od Zmartwychwstania Pańskiego do Zesłania Ducha Świętego. W IV wieku to drugie wydarzenie liturgiczne wyodrębniło się. W odróżnieniu od Wielkanocy, zwanej w niektórych lokalnych kościołach od koloru szat liturgicznych Paschą Białą, chrześcijańską Pięćdziesiątnicę nazywano Paschą Czerwoną. Czerwień bowiem symbolizuje w liturgii nie tylko męczeństwo, ale także języki ognia, pod postacią których Duch Święty pojawił się w Wieczerniku. W wieku VI obchody rozpoczynano już w sobotę wieczór, czyli w wigilię święta. Z kolei w VII stuleciu wprowadzono oktawę.

Ważnym elementem celebracji niedzieli Zesłania Ducha Świętego był obrzęd udzielania sakramentu chrztu katechumenom. Warto odnotować także rozwój pieśni przeznaczonych na ten dzień, a szczególnie pojawienie się na początku XIII wieku sekwencji Veni Sancte Spiritus (Przybądź Duchu Święty), zwanej Złotą sekwencją. Do dziś rozbrzmiewa ona przed poprzedzającym Ewangelię radosnym Alleluja.

Wprowadzony do użytku po Soborze Watykańskim II Mszał Rzymski z 1970 roku zredukował obchody Zesłania Ducha Świętego do jednego dnia. Zlikwidowano bowiem wigilię i oktawę.

Powiązana ściśle z Wielką Niedzielą uroczystość Zesłania Ducha Świętego jest świętem ruchomym. Kończy w kalendarzu liturgicznym okres wielkanocny.

Używana powszechnie w Polsce ludowa nazwa Zesłania Ducha Świętego to Zielone Świątki. Tradycyjnie obchodzi się je przez dwa dni – w niedzielę Pięćdziesiątnicy i poniedziałek, w którym Kościół upamiętnia Maryję – Matkę Kościoła.

AK