A ty, Betlejem Efrata, najmniejsze jesteś wśród plemion judzkich! Z ciebie mi wyjdzie Ten, który będzie władał w Izraelu, a pochodzenie Jego od początku, od dni wieczności (Mi 5,1).

Zarówno w czasach proroka Micheasza (ok. 7 wieków przed Chrystusem), który wypowiedział te słowa, jak i 2000 lat temu, gdy Maryja nosiła maleńkiego Jezusa pod sercem, nie była to wielka i znacząca miejscowość. A i dzisiaj położone na Pustyni Judzkiej Betlejem nie ma nic spektakularnego do zaoferowania. Nic oczywiście poza świętym dla katolików miejscem, w którym narodził się Syn Boży.

Dlatego każdy, kto zobaczy Jerozolimę, gdzie za cenę naszego zbawienia przelała się Najdroższa Krew Chrystusa, koniecznie kieruje swe kroki do oddalonego o kilka kilometrów Betlejem, pokonując pilnie strzeżoną granicę między Izraelem a Autonomią Palestyńską i mijając wielki mur dzielący te zwaśnione kraje.

Bazylika Narodzenia Pańskiego w Betlejem jest jednym z najstarszych nieprzerwanie funkcjonujących kościołów chrześcijańskich na świecie – od ponad 1400 lat istnienia zachowuje pierwotny wygląd. Zbudował ją w 326 roku Konstantyn Wielki dzięki fundacji swej matki św. Heleny. Po zniszczeniu w roku 529 przez Samarytan, w VI wieku została odrestaurowana przez Justyniana I Wielkiego i przetrwała do dzisiaj w niemal niezmienionej postaci. Wchodzi się do niej niejako w głębokim pokłonie, przez Wrota Pokory – niskie, ciasne wejście, zmodyfikowane w XII wieku, aby muzułmanie nie bezcześcili bazyliki, wjeżdżając doń na wielbłądach i koniach. Bazylika ma 54 m długości i 35 m szerokości, a cztery szeregi kolumn dzielą ją na pięć naw. Ołtarz główny skierowany jest na wschód. Dokładnie pod prezbiterium bazyliki położona jest Grota Narodzenia. Wiodą do niej schody z obu stron ołtarza. Miejsce narodzin Zbawiciela znajduje się pod ołtarzem prawosławnym, a upamiętnia je czternastoramienna srebrna gwiazda z łacińskim napisem Hic de Virgine Maria Jesus Christus natus est (Tu z Maryi Dziewicy narodził się Jezus Chrystus), umieszczona przez franciszkanów w 1717 roku. Tuż obok, w Kaplicy Pokłonu Trzech Króli i Żłóbka znajduje się ołtarz katolicki, pozostający pod opieką franciszkanów. W grocie mieszczą się jeszcze: Kaplica św. Józefa – upamiętniająca sen, w którym Anioł ostrzegł go przed Herodem i nakazał ucieczkę do Egiptu, Kaplica Młodzianków – poświęcona chłopcom poniżej drugiego roku życia, wymordowanym przez Heroda, oraz Kaplice św. Pauli, św. Eustochium i św. Euzebiusza, którzy przybyli do Betlejem naśladować ubóstwo Chrystusa, oraz św. Hieronima, który miał pracować tutaj nad Wulgatą.

Bazylika pozostaje pod opieką prawosławnej cerkwi greckiej i katolików. Po jej północnej stronie znajduje się klasztor franciszkański i kościół pw. św. Katarzyny, po południowo-wschodniej – klasztor grecki, a po południowo-zachodniej – ormiański. Niestety, katolicy nie mogą sprawować Mszy św. przy ołtarzu Narodzenia (mogą jedynie utrzymywać 4 lampy oliwne nad nim umieszczone), a w samej bazylice i w grotach od XVI wieku często dochodziło do sporów i awantur między Grekami i katolikami (ostatni na początku XX w.). Dodatkowym problemem są napięcia między Izraelem a Palestyńczykami…

Pozostaje się modlić, by w miejscu narodzin Zbawiciela zapanował pokój. – Ponieważ w Betlejem zawsze jest Boże Narodzenie, w sercach chrześcijan każdy dzień jest Bożym Narodzeniem. Każdego dnia zostajemy wezwani, aby nieść światu orędzie Betlejem – ogłaszać „radość wielką”: Odwieczne Słowo, „Bóg z Boga i Światłość ze Światłości”, stało się ciałem i zamieszkało między nami (por. J 1,14) – apelował św. Jan Paweł II w homilii wygłoszonej 22 marca 2000 roku na placu Żłóbka przed betlejemską bazyliką.

Niedawno, w 2019 roku nastąpił symboliczny powrót: niewielki fragment żłóbka, w którym według tradycji Maryja miała złożyć nowo narodzonego Jezusa, trafił – po prawie 1400 latach nieobecności w Betlejem – do kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej, sąsiadującego bezpośrednio z Bazyliką Narodzenia Pańskiego. Sacra Culla (łac. cunabulum), czyli Święta Kolebka to fragment klonowego drewna o wym. 2,5 cm na 1 cm, jeden z pięciu fragmentów żłóbka, przechowywanego od VII wieku w kryształowej urnie w krypcie pod ołtarzem głównym w rzymskiej Bazylice Matki Bożej Większej.